Yaş çayda, kilogram başına Şubat ayı sonu ile Mart ayı başlarında ödenmesi gereken destekleme bedelleri, Nisan ayı başlamasına karşın halen ödenmemesi, üreticileri mağdur etmeye başladı.
Devlet bütçesi dışında, Dünya Bankası tarafından 'daha sürdürülebilir ve rekabetçi bir tarım sektörünü desteklemek ve ülkenin çeşitli illerinde iklime uyumlu tarımsal üretim' kapsamında tarımsal ürünleri desteklemek amacıyla aktarılan, destekleme bedelleri Hükümet politikaları nedeniyle kısıtlandı.
Alınan son kararla diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi yaş çay üreticilerine kilogram başına ödenmesi gereken destekleme bedelleri için 'dekar başına' sınırlama getirildi.
Bu yıl uygulanmasına başlanması planlanan uygulamaya göre üreticilere dekar başına en fazla 2 bin 766 kilogram için destekleme ödemesi yapılacağı kaydedildi.
Söz konusu uygulamanın bu yıl üretici ve birliklerin tepkisinin yanında seçim dönemine girilmesi nedeniyle, 2023 yılı ürünleri için bu yıldan itibaren uygulanacağı bildirildi.
Destekleme uygulamasının başladığı yıllardan bu yana her yıl Şubat sonu ile Mart ayı başlarından ödemesi yapılan yaş çay ürünü destekleme bedelleri, bu yıl Nisan ayına başlanmasına karşın ödenmemesi dikkat çekti.
Bilindiği üzere, Bakanlıkça ödemelere dekar başına sınırlama getirilmesi yönünde geçen yıl uygulamaya konan, dekar başına en fazla 2 bin 766 kilogram sınırlaması, üreticileri bir başka yönüyle de mağdur edecek.
Yaklaşan seçim ve üreticilerin, alım politikaları, kota ve kontenjan uygulamalarına ek yeni bir mağduriyet daha yaşamamaları için, uygulamanın 1 yıl daha ertelendiği, bu yıl için yapılan çalışmaların yeniden düzenlenip tamamlaması sonrası üreticilere destekleme ödemesinin aynı anda yapılacağı öğrenildi.
Haksız Ödeme Nasıl Oluyor?
Söz konusu uygulamaya gerekçe olarak getirilen ve özellikle yaş çayda kilo başına ödenen destekleme bedellerinde 'haksız ödemelerin önüne geçme' gerekçesi öne sürülen, 'dekar başına sınırlama' getirilmesi, üreticiler ile üretici birlikleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Sezonda toplanan yaş çayın belli olduğu, rekoltenin hava koşullarına göre değiştiğini kaydeden yaş çay üreticileri ve üretici birlikleri, "Sonuçta üretilen çay belli, yapılacak destek belli. Dekar başına sınırlama gerekçesi olarak haksız ödeme gösterilmesi, nasıl bir uygulamadır? Yurt dışından mı çay geliyor veya başka şeyler mi oluyor da haberimiz yok. Üreticinin alın teri, emeği, bakımı, gübresi, yevmiyesi haksız mı ki, haksız kazanç sağlıyor gözüyle bakılıyor. Haksız ödeme nasıl oluyor" şeklinde tepkilerini dile getirdiler.
Bakanlık Hazırladı
Bilindiği üzere, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan, 'Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeline Göre Yaş Çay Üreticilerine 2022 Yılı Yaş Çay Ürünü için Fark Ödemesi Desteği Yapılmasına Dair Tebliğ', 16 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Tebliğle beraber, '2022 yılı Yaş Çay Ürünü Fark Ödemesi Desteği' dönüm başına maksimum olarak 2.766 kg olarak sınırlandırıldı.
Ancak, yaklaşan genel ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde, üreticilerin tepkisi sonrası yaşanan mağduriyetin önüne geçilmesi amacıyla 1 kereye mahsus olmak üzere tebliğin uygulanması ertelendi. Buna karşın üreticilere ödenecek desteklemenin dönüm başına maksimum 2.766 kg olarak uygulaması, 1 yıl ertelenerek 2023 ürününe uygulanacağı ve bu yıldan itibaren yürürlüğe gireceği kaydedildi.
Nisan'ın 15'ine Kadar Ödeme!
Öte yandan 2022 yılı için yapılması gereken ancak bu zamana kadar geciken, dönüm başına maksimum 2.766 kg ödeme yapılmasına takılan üretici mağduriyetlerinin giderilmesi için başlatılan çalışmaların 10-15 gün içinde tamamlanacağı ve bunun ardından yaş çay destekleme bedellerinin tüm üreticiler için aynı anda yapılacağı bildirildi.
Ödemelerin ise en geç Nisan ayının 15’ine kadar yapılabileceği ifade ediliyor.
Ayar, 'Ayar' Verdi!
Yaşanan gelişmelerin ardından bu kez AKP Rize İl Başkanı Hikmet Ayar da, bir açıklama yaparak, destekleme primlerinde bu yıla mahsus yapılan düzenleme ile 30 bin üreticinin 26 milyon lira ek ödeme almasını sağladıklarını belirtti. Ayar ayrıca, Çaykur’daki işçi nakil taleplerinin de karşılandığını açıkladı.
Çaykur’da nakil talebi olan 167 işçi için mutabakata varıldığını kaydeden Ayar, "Çaykur işçi alımları öncesinde kardeşimizin nakil talebi gerçekleşti. Bu nakil taleplerine göre diğer fabrikalardaki işçi ihtiyacı ortaya çıktı ve bu yeni duruma göre işçi alımı yapılacak. Çaykur toplam 1.365 yeni işçi alımı yapacak. Engelli, eski hükümlü kadroları ile çay eksperleri de toplam sayının içindedir” dedi.
Destekleme prim ödemeleriyle ilgili de Ayar, “Dekar başına 2.766 kg ile sınırlı destekleme primi ödemesi ile ilgili bu yıla mahsus düzenleme yapıldı, 2022 yılı için bu sınır kaldırıldı. Böylece yaklaşık 30 bin kişiye 26 milyonluk ek bir destekleme geliri sağlandı. Üreticilerimize hayırlı olmasını diliyorum” diye konuştu. Desteklemenin dönüm başına en fazla 2.766 kg uygulamasının 2023'ten itibaren uygulanacağını hatırlatarak, üreticileri de uyardı.
